Tỷ lệ hộ nghèo ở tỉnh Bắc Cạn chiếm 29% và người dân tộc thiểu số chiếm hơn 86% số dân. Bằng những nỗ lực và đa dạng hóa các hình thức trợ giúp pháp lý, các cơ quan tư pháp Bắc Cạn đã góp phần từng bước nâng cao nhận thức về pháp luật cho nhân dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số

Con đường đất từ quốc lộ 3 vào Khe Thỉ II, một trong bốn thôn khó khăn nhất của xã Nông Hạ, huyện Chợ Mới, chỉ dài hơn sáu cây số, nhưng ô-tô chở đoàn cán bộ của Trung tâm trợ giúp pháp lý (TGPL) tỉnh vào tuyên truyền và tư vấn pháp luật miễn phí cho bà con Sán Chay ở đây mất gần một tiếng đồng hồ mới tới nơi. Trên đường đi, người lái xe yêu cầu đoàn cán bộ phải xuống ô-tô mấy lần thì mới vượt qua được những đoạn lồi lõm, đầy "ổ trâu, ổ voi", thế mà Phó Chủ tịch HÐND xã Nông Hạ Triệu Thị Chuyên cùng đi với đoàn, cho biết: Ðược như thế này cũng là hạnh phúc cho bà con người Sán Chay sinh sống ở Khe Thỉ II lắm rồi, từ năm 2004 trở về trước chúng tôi toàn phải đi bộ dọc theo suối để vào thôn. Cùng đi, Giám đốc Trung tâm TGPL tỉnh Bắc Cạn Hà Thị Huệ, tâm sự: "Nhiều thôn chúng tôi đến TGPL toàn phải đi bộ, có thôn phải trèo núi nửa ngày đường mới đến được với bà con". Vào đến Khe Thỉ II đã thấy đại diện đông đủ của 46 hộ đồng bào Sán Chay ngồi chờ ở nhà họp thôn. Ðoàn cán bộ của Trung tâm TGPL tỉnh tuyên truyền Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Trợ giúp pháp lý và Luật Hôn nhân gia đình; phát tài liệu về các luật này đã được phiên âm ra tiếng dân tộc để bà con dễ tiếp thu. Tư vấn pháp luật miễn phí, đoàn cán bộ của Trung tâm TGPL tỉnh hướng dẫn rất chi tiết về: Thủ tục để được vay vốn ngân hàng, đăng ký kết hôn, việc họp bình xét hộ nghèo, làm giấy khai sinh cho con... mà nhiều chủ hộ hỏi. Bí thư Chi bộ thôn Khe Thỉ II Trần Văn Vinh nói: Từ năm 2004 trở về trước chưa có đường ô-tô, nhân dân trong thôn sống tự cấp tự túc, hầu như bị cách biệt với bên ngoài, nông sản, thực phẩm làm ra không bán được. Từ khi có con đường được Nhà nước đầu tư thì đời sống nhân dân đã có nhiều thay đổi, từ chỗ 100% số hộ đều thuộc diện nghèo thì đến nay đã giảm hơn một nửa. Nhưng nhân dân vẫn "đói" về văn hóa, chưa có điện lưới quốc gia nên thôn không có chiếc thu hình nào, ra-đi-ô cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay, bà con rất "mù mờ" về pháp luật. Bà con trong thôn mong có nhiều đợt được TGPL lưu động như thế này để từng bước cải thiện nhận thức về pháp luật.

Trung tâm TGPL tỉnh có 12 cán bộ, ngoài việc chú trọng tuyên truyền và tư vấn pháp lý lưu động mỗi năm khoảng 100 cuộc, từ đầu năm 2009 đến nay đã có 70 cuộc tuyên truyền, tư vấn pháp lý lưu động miễn phí ở vùng sâu, vùng xa, mỗi cuộc từ một đến hai ngày như nêu trên, hằng năm còn có nhiều hình thức TGPL miễn phí cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, gia đình chính sách, người già cô đơn không nơi nương tựa trong tỉnh như: Tư vấn pháp luật tại nơi làm việc, tư vấn bằng văn bản, cử luật sư bào chữa tại phiên tòa khi có yêu cầu, kiến nghị giải quyết các vụ việc đã có hiệu lực pháp luật để bảo vệ quyền lợi cho các đối tượng nêu trên. Từ năm 2007 đến nay Trung tâm TGPL tỉnh đã tư vấn miễn phí cho gần 200 người nghèo, người dân tộc thiểu số với gần 200 vụ việc được giải quyết thành công. Bên cạnh đó, Trung tâm TGPL tỉnh đã xây dựng được 164 cộng tác viên tuyên truyền và trợ giúp pháp lý là luật sư, người am hiểu pháp luật ở các cơ quan tư pháp trong tỉnh. 90% số xã trong tỉnh có tủ sách pháp luật, 85% số thôn ở các xã nghèo có ngăn sách pháp luật để phục vụ nhân dân.

Những năm gần đây, tỉnh Bắc Cạn rất quan tâm công tác tuyên truyền và giáo dục pháp luật, coi đó là một biện pháp để nâng cao dân trí, từ đó góp phần xóa đói, giảm nghèo cho nhân dân. Hằng năm tỉnh củng cố, kiện toàn Hội đồng tuyên truyền và giáo dục pháp luật ở các cấp để hoạt động ngày càng thực chất và có hiệu quả; bố trí kinh phí mỗi huyện 30 triệu đồng, mỗi xã năm triệu đồng/năm để tuyên truyền pháp luật. Ðến nay tất cả các xã, phường, thị trấn trong tỉnh đều có ban tuyên truyền, phổ biến pháp luật do chủ tịch, phó chủ tịch cấp xã làm trưởng ban, nòng cốt là cán bộ tư pháp xã. Ðiều đáng mừng là tất cả cán bộ tư pháp cấp xã trong tỉnh đều có trình độ trung cấp tư pháp trở lên và hầu hết là người địa phương, nên việc tuyên truyền pháp luật cho nhân dân ngày càng có chiều sâu. Ðơn cử như cán bộ tư pháp xã Nông Hạ Ðinh Anh Trường từ đầu năm đến nay đã tổ chức 13 buổi tuyên truyền pháp luật cho hơn 800 người dân trong xã, trong đó vào thôn Khe Thỉ II tuyên truyền Luật Giao thông đường bộ, Luật Bảo vệ và phát triển rừng hai buổi. Tại xã Công Bằng (huyện Pác Nặm) chủ yếu là người Mông, người Dao, từ đầu năm đến nay cán bộ tư pháp xã đã tổ chức 16 buổi tuyên truyền pháp luật cho 1.020 người nghe. Qua đó góp phần từng bước nâng cao nhận thức về pháp luật và ý thức tôn trọng pháp luật của đồng bào dân tộc thiểu số trong tỉnh.

Phó Giám đốc Sở Tư pháp Bắc Cạn Lường Tiến Ðồng cho biết: Trung tâm TGPL còn thiếu chín cán bộ nhưng không có người để tuyển; trụ sở làm việc chưa có nên không thuận lợi cho nhân dân mỗi khi cần tư vấn pháp luật; mỗi năm tổ chức hàng trăm cuộc tuyên truyền và tư vấn pháp lý lưu động thường phải thuê ô-tô, không thuê được thì anh chị em phải đi xe máy rất vất vả. Bắc Cạn có hai huyện nghèo là Ba Bể và Pác Nặm cần phải thành lập chi nhánh TGPL nhưng chưa có người để tuyển dụng, do đó chưa thành lập được. Những khó khăn, thiếu thốn đó nếu được tháo gỡ, giải quyết thì việc tuyên truyền, tư vấn pháp luật cho nhân dân, trong đó chủ yếu là người nghèo và dân tộc thiểu số trên địa bàn sẽ hiệu quả hơn..